Website voor de  'Sectie Ter Haar'

Lithosia quadra

Op 12 juli 2014 hadden we op het laken bij ons thuis in Hemrik 2 exemplaren van Lithosia quadra, een mannetje en een vrouwtje.

In dezelfde periode zijn in onze omgeving meer exemplaren van L.quadra gezien:

12 juli: Opende  (Anneke vd Veen)

11, 12 juli: Lauwersoog: 6 m en 5 v (Gerrit Tuinstra)

16 juli: Terschelling (Piet Zumkehr)

27 juli: Leeuwarder Bos (Jeroen Breidenbach)

De laatste keer dat L. quadra in Friesland werd gezien was tijdens een excursie van Ter Haar in Bakkeveen in het jaar 2000.

Eucarta virgo, nieuw voor Nederland

Op 19 juli hadden we onze lamp en laken opgesteld op de Delleboersterheide, dicht bij een bosrand. De omstandigheden waren ideaal, het was om twee uur ’s nachts nog 26 graden en er stond een zwakke oostenwind.

Het hoogtepunt van de nacht was het neerstrijken van een onbekend uiltje op ons laken om ongeveer half twee ’s nachts. Het bleek een nachtvlinder te zijn, die nog niet eerder in Nederland was waargenomen, namelijk Eucarta virgo. Eucarta virgo is een soort, die bekend is uit landen in Oost-Europa, zoals Rusland, Oekraïne, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije en  Roemenië.

E. virgo is een vlinder van open gebieden: weilanden, moerassen en rivierdalen en vliegt van mei tot en met augustus in twee generaties. Deze vlinder breidt zich de laatste jaren naar het noorden en westen uit.

In Oostenrijk is hij in 2002 voor het eerst in Karinthië waargenomen. In Zwitserland is E. virgo bekend sinds 1981.

In Duitsland werd E.virgo voor het eerst waargenomen in 1998 in het zuidoosten van Saksen. In Finland werd de vlinder voor het eerst gezien in 2000, terwijl in Zweden en Denemarken de eerste meldingen worden gedaan in 2002. In Noorwegen werd de eerste E.virgo gezien in Arendal aan de zuidkust in 2006, sindsdien is hij nog enkele malen waargenomen langs de zuidkust.

In Engeland werden twee exemplaren waargenomen aan de oostkust van Engeland, namelijk op 23 juli 2014 in Weybourne (Norfolk) en op 24 juli 2014 in Blythburgh (Suffolk).

Uit bovenstaande gegevens wordt duidelijk, dat Eucarta virgo bezig is om zich naar het noorden en westen uit te breiden.

Naar analogie van de wetenschappelijke naam virgo stellen wij als Nederlandse naam maagdenuil voor. In Fryslân wordt gewerkt aan een lijst met officiële Friese namen voor nachtvlinders. Op de lijst is de soort opgenomen als famme-ûltsje.

De omstandigheden, waaronder wij de vlinder hebben waargenomen op 19 juli 2014 waren ideaal voor trekvlinders uit het oosten: in de voorafgaande week bevonden we ons in een overwegend oostelijke stroming, gepaard gaande met hoge temperaturen. Dat de omstandigheden gunstig waren voor trekvlinders uit het oosten blijkt niet alleen uit de waarnemingen van Lithosia quadra en Eucarta virgo, maar ook uit het feit, dat in in Hoornsterzwaag, enkele kilometers ten noorden van de Delleboersterheide, in dezelfde week twee exemplaren van de oostelijke vos (Nymphalis xanthomelas) werden waargenomen.

Van deze gunstige weersomstandigheden hebben ongetwijfeld ook de exemplaren van E. virgo geprofiteerd, die zijn waargenomen aan de oostkust van  Engeland op 23  en 24 juli 2014, enkele dagen na onze waarneming.

Zie ook de mededeling op de website van de Vlinderwerkgroep Friesland.